Setsubun, thường diễn ra vào ngày 3 tháng 2 hàng năm, đánh dấu sự chuyển giao giữa các mùa và là thời khắc quan trọng để người Nhật xua đuổi ma quỷ, nghênh đón may mắn. Lễ hội này có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ đại và đã được truyền đến Nhật Bản từ thời Nara. Trong ngày Setsubun, người ta thực hiện nghi lễ Mamemaki (ném đậu) bằng cách rắc đậu tương rang xung quanh nhà để xua đuổi tà ma và cầu mong bình an, thịnh vượng cho gia đình.
Mục Lục
Nguồn gốc và ý nghĩa lễ hội Setsubun
Theo quan niệm của người phương Đông, vào thời điểm chuyển giao giữa các mùa, tà khí rất thịnh hành. Từ thời Nara, người Nhật đã du nhập tục lệ vẽ mặt quỷ và ném đậu trừ tà từ Trung Quốc. Sang đến thời Edo, phong tục này trở nên phổ biến rộng rãi trong mọi tầng lớp xã hội và tồn tại cho đến ngày nay.
Ngoài ý nghĩa xua đuổi ma quỷ, nghi lễ Mamemaki còn tượng trưng cho sự chuyển đổi từ mùa đông lạnh giá sang mùa xuân ấm áp. Đậu tương rang (irimame) được sử dụng vì có thể ủ ấm cơ thể và bảo vệ sức khỏe vào thời điểm giao mùa.
Lễ nghi bắn đậu Mamemaki
Nghi lễ Mamemaki thường được thực hiện bởi toshiotoko (年男), tức người đàn ông sinh vào năm con giáp phù hợp với năm đó theo 12 con giáp của Trung Quốc. Hoặc người trưởng nam trong gia đình cũng có thể thực hiện nghi lễ này.
Người thực hiện nghi thức sẽ đứng trước cửa nhà hoặc hướng về thành viên gia đình đeo mặt nạ Oni (quỷ), vừa tung đậu vừa hô lớn: “Oni wa soto! Fuku wa uchi!” (鬼は外! 福は内!) – có nghĩa là “Quỷ cút ra! May mắn vào nhà!”
Những hình thức bắn đậu Mamemaki phổ biến
1. Gia đình
Trong phạm vi gia đình, nghi lễ Mamemaki thường được thực hiện với sự tham gia của tất cả các thành viên. Người thực hiện sẽ đứng ở cửa hoặc hướng về thành viên đeo mặt nạ Oni bên trong nhà và rắc đậu theo hướng ra ngoài.
2. Đền, chùa
Tại các đền, chùa, nghi lễ Mamemaki được tổ chức long trọng hơn với sự tham gia của đông đảo người dân. Các tu sĩ hoặc những người được chỉ định sẽ thực hiện nghi lễ trong chính điện hoặc trong khuôn viên đền, chùa. Người tham dự sẽ hứng đậu và nhặt về để cầu may.
3. Hội trường lớn
Trong thời Edo, Mamemaki còn được tổ chức ở các hội trường lớn, nơi diễn ra các buổi biểu diễn và các cuộc thi bắn đậu. Đây là hoạt động phổ biến trong giới võ sĩ samurai và các tầng lớp thống trị thời bấy giờ.
Những hoạt động vui chơi khác trong lễ hội Setsubun
Ngoài nghi lễ Mamemaki, lễ hội Setsubun còn có nhiều hoạt động vui chơi khác như:
- Ăn Ehomaki
Ehomaki là loại sushi cuộn lớn có nhiều nguyên liệu tượng trưng cho sức khỏe và may mắn. Vào ngày Setsubun, người ta sẽ ăn Ehomaki hướng về hướng Đại cát (Eho) của năm đó, cầu mong ước nguyện được thành tựu.
- Ngắm Bean-Throwing Parade (đám rước bắn đậu)
Bean-Throwing Parade là một cuộc diễu hành với những người đeo mặt nạ Oni và ném đậu để xua đuổi tà ma. Các cuộc diễu hành này thường được tổ chức tại các địa điểm nổi tiếng như chùa Sensoji ở Tokyo và chùa Yakushiji ở Nara.
- Thưởng thức đậu nành đen
Trong ngày Setsubun, người Nhật tin rằng việc ăn đậu nành đen sẽ giúp ngăn ngừa bệnh đậu mùa và các bệnh tật khác. Loại đậu này có giá trị dinh dưỡng cao và được dùng để nấu súp, làm bánh hoặc ăn trực tiếp.
Bảng tóm tắt hoạt động trong lễ hội Setsubun
| Hoạt động | Mô tả | Ý nghĩa |
|---|---|---|
| Mamemaki | Ném đậu tương rang để xua đuổi ma quỷ | Tẩy trừ tà khí, đón chào may mắn |
| Ăn Ehomaki | Ăn sushi cuộn lớn tượng trưng may mắn | Cầu nguyện ước nguyện thành tựu |
| Bean-Throwing Parade | Diễu hành ném đậu với người đeo mặt nạ Oni | Xua đuổi tà ma, đem lại vận may |
| Thưởng thức đậu nành đen | Ăn đậu nành đen để ngăn ngừa bệnh đậu mùa và các bệnh tật khác | Tăng cường sức khỏe, ngừa bệnh |
Lễ hội Setsubun là một nét đẹp văn hóa truyền thống của Nhật Bản, mang ý nghĩa xua đuổi ma quỷ, đem đến may mắn và bảo vệ sức khỏe cho mọi gia đình. Ngày nay, Setsubun vẫn được người Nhật kỷ niệm rộng rãi và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa đất nước mặt trời mọc. là thời khắc quan trọng để người Nhật xua đuổi ma quỷ, nghênh đón may mắn. Lễ hội này có nguồn gốc từ Trung Quốc cổ đại và đã được truyền đến Nhật Bản từ thời Nara. Trong ngày Setsubun, người ta thực hiện nghi lễ Mamemaki (ném đậu) bằng cách rắc đậu tương rang xung quanh nhà để xua đuối tà ma và cầu mong bình an, thịnh vượng cho gia đình.